Tekne Güvenli Bir Şekilde Nasıl Demirlenir? Demirleme Yöntemleri

Çıpa Ne işe Yarar

Tekneyi yerinde tutmak için çıpa deniz yatağının içine gömülür.  Tekneleri dalga ve kayalardan uzak tutarak güvenliğini sağlarlar.  Aynı  zamanda teknecileri balık tutarken, yemek yerken veya gecelerken geçici olarak emniyette olmalarını sağlar.

Çıpa Nasıl Çalışır
Çıpa deniz yatağının yüzeyine girdiği zaman, hem aşağıdaki materyal hem de çıpanın üzerindeki materyalin ağırlığıyla emilme meydana gelir ve bu da direnç yaratır.  Tekne çıpa ipini çektikçe, ek bir direnç yaratarak çıpa daha da derine gömülür.  Kayalık ve koral zeminlerde çıpa gömülemez ama çıkıntılara takılır ve şüheli bir şekilde tutunur.

Çıpa Yerleştirme
Çıpanın iyice yerleştiğinden emin olmak için ipini gererek daha fazla dibe gömülmesini sağlayın.  Bu işlemi ipi bağladıktan sonra teknenizi terse doğru hareket ettirerek yapın.  Tekneniz kıpırdarsa, çıpayı tekrar yerleştirin ve yeniden deneyin.

Birçok tekneci çıpayı attıktan sonra tekneyi terse doğru sürme işlemini gönülsüz yapar.  Çıpanın yerleştiğinden emin olmak için belirli bir süre ipe makul bir gerilme uygulamanız gerekir. Motoru kapattığınızda teknenizin öne doğru hamle yapması lazımdır ki çıpayı yerleştirmek için gerilim uyguladığınızın göstergesi olsun.  Çıpanın tutunduğundan emin olmak için güçlü bir şekilde çekmenin dışında bir yol bilmiyoruz.

Kapsam
Kapsam, salınan çıpa ipinin su derinliğine (fribord dahil) oranı olarak tarif edilir.  Birçok demirleme teknikleriyle ilgili metinlerde de görüleceği, üreticilerin de kabul ettikleri gibi 7:1 kapsam çıpanın tutma gücü tasarımına uygun olup herzaman daha büyük kapsam daha iyidir.  Teorik olarak 7:1 kapsam çok iyidir ama kalabalık ankorajda birçok denizci 3:1 veya 4:1 den fazlasına para ödemeyi anlamsız bulurlar çünkü genelde bunu asmak için teknelerde fazla yer yoktur.  Sıkı bir şekilde demirlediğinizden emin olduktan sonra kalabalık ankorajın ipini kısaltabilirsiniz.  Bir kere çıpa yerleştikten sonra, kapsam azaltılsa bile çıpayı yerleştirirken olduğu kadar aynı miktarda gerilme olur.  Bu da, kapsamı uzun tutup motoru çalıştırarak çıpa ipini iyice gerip sonradan salınma alanını azaltmak için kapsamı kısaltmak demektir.  Ama tekneniz hareket ederse bu sefer çıpa yeniden kendini yerleştirmek için bu işlemi kısaltılmış bir kapsamda yapmak zorunda kalacaktır.  Bu Rus Ruletiyle Demirleme olarak bilinir.

Çapayı Yeniden Yerleştirme
Rüzgar ve akıntı sürekli olarak tek yönden gelirse çıpayı yerleştirmek oldukça kolaydır, ama yön değiştirirlerse, bazı çıpalar, değişen açılardan çekilme işini diğerlerinden daha iyi tolere ederler.   Eğer tekne yeterince uzaklığa sürüklenirse her tip çıpa zemindeki yerinden oynar.  Teknenizin sürüklenmesiyle ilgili sizi uyaracak dört teknik aşağıdadır:

1. GPS’nizde çıpa alarmı varsa demirleme yerinden çok uzaklaşınca sizi uyarması için ayarlanma yapın.
2. Elektronik pusulanız veya otopilotunuz varsa alarmını kurun, teknenizin gideceği yön radikal bir şekilde değişirse sizi uyarsın.
3. Derinlik uyarıcınız varsa maksimum ve minimuma ayarlayın ki, sahilden açığa veya kıyıya doğru sürüklendiğinizde, su derinliği belirgin bir şekilde değişirse sizi uyarsın.
4. Gözleyin.  Demirleme sırasında belirgin işaretlere dikkat etmek yön tayin etmek için iyi bir uygulamadır.  Pozisyon değişikliğini bu şekilde farkedebilirsiniz.

İki Çıpayla Demirleme Teknikleri

Baştan ve kıçtan demirleme
Sıkı ankorajlarda, teknenizin sürüklenme eğilimini kısıtlamanız gerekebilir.  Bir çıpayı sahile yakın diğerine ise açığa koyarak, teknenizin yerini ankorajda tam olarak koruyabilirsiniz.  Aynı zamanda bir ipe daha fazla gerilim uygulayarak iki çıpayı birden yerleştirebilirsiniz.

Baştan İki Çıpayla Demirleme
Bob Ogg, Danforth çıpasının mucidi, bir çıpayı rüzgarın veya akıntının içine, ikincisini ise 180 derece uzağa konmasını tavsiye eder.  Ondan sonra da bu iki ipi teknenin başına alın.  Bu sistem teknenin küçük bir alanda salınmasına sağlayarak, rüzgar veya akıntı yönü değiştiğinde tekneyi çıpanın ters yönüne doğru çekerek yeniden yerleştirilmesi gereğini doğurmaz.

Zemin Koşullarını Değerlendirme
Çıpalar çevre zorlamalarına, rüzgar ve dalga gibi, karşı koyabilmek için denizyatağında yeterli direnç geliştirmelidirler.  Bir çıpanın bu direnci geliştirebilme becerisi yeterince denizyatağına gömülmesine bağlıdır.  Birçok çıpa testine katıldık, aldığımız değişik sonuçlara karşın, çıpa tasarımından çok demirlemeye uygun taban seçiminin daha ciddi reddedilemez bir sonuç olduğunu gördük.  Buna göre çıpanız için hangi uygun tasarımı seçeceksiniz?  Zemin koşullarını hesaba katmayı sakın unutmayın

Deniz yatağına bağlı olarak karşılaşabileceğiniz muhtemel seçeneklerin analizleri:

Kum:  İnce kum, çıpaların gömülmesi için nisbeten kolay olup oldukça güçlü tutunur ve tekrarlanabilir sonuç sağlarlar.  Birçok çıpa sert kumda en kuvvetli şekilde gerilir.  West Marine ve Fortress çıpaları kumda en iyileridir.

Çamur:  Çamurun daha düşük tutma gücü olduğundan çıpanın daha geniş gövde ve kol açısı (shank-fluke) ve daha büyük kol alanı (fluke area) olarak tasarlanması gerekiyor.  Bu durum hem çıpanın çamurun daha çok tutma gücü olduğu yere doğru yani daha derine gömülmesini sağlar hem de çekme yönünde daha fazla alan yaratır.   Çamur genelde başka bir materyalin üzerindeki ince bir katmandır, çıpalar bu katmanı aşıp alttaki materyale gömülürse çok daha iyi tutunurlar.  Fortress çıpalarının çamur için çok üstün tutunma güçleri vardır, çünkü geniş kol açılarına (fluke angle) dönüştürülebilirler.

Taş ve mercan:  Tutunma gücü, çıpanın tipinden çok nerede attığınıza bağlıdır.  Saban şekilli veya kanca tipli çıpalar yüksek yapısal güçlerinden dolayı yüksek dereceli yüklenmelere karşı dayanıklı olduklarından bu tip zemin için en iyisidir.  Bunlar Bruce, CQR ve Delta’dır.

Milli, killi ve otlu zeminler:  Her tür çıpa tasarımı için zor zemindir.  Gömme ve tutunma gücü için çıpanın şeklinden çok ağırlığı önemli faktördür.  CQR ve Delta çıpalarının, bitkili ortama gömülebilme kabiliyetlerinden ötürü, uygun olduğu düşünülür.  Ama bu ortam, sağlam bir zemine nazaran, çıkıntı ve köklere çıpanın girmesiyle yanlış yerleştirmeyi de oldukça mümkün kılar.

Çıpa bağlama takımını seçmek

Her tekne için aynı takım (rode) iş görmeyebilir.  Her teknenin özelliklerine göre kombine edilmiş takım seçilmelidir.  İdeal olarak şu nitelikler olmalıdır:

• Güç, ki kuvvetli gerilime dayanabilsin.
• Esneklik, ki rüzgar ve dalgaların sebep olduğu sarsıntıları emebilsin.
• Ağırlık, ki çıpadaki çekilim yukarıya doğru değil, yatay olsun.
• Aşınmaya dayanıklı, ki kaya ve mercan aşındırmasına karşı koyabilsin.
• Irgat ile uyumlu, ki çıpayı kaldırmak için kullanılabilsin.
• Hafifsiklet bir yapı, ki tekneniz çizilmesin.
• Paslanmaz olsun ki sık sık değiştirmeye gerek kalmasın.
• Uygun fiyat olsun ki, denizciliğe devam edebilin.

Maalesef tüm bunları kapsayan bir ürün yok (özellikle de aynı zamanda hem hafif hem ağır olan).  Bu yüzden bir veya daha fazla materyali birlikte kullanırız veya en uygun olanını seçeriz.
 

Çıpa Bağlama Takımı Tipleri

Hepsi-Naylon olanlar:  Küçük tekneler genelde hem bucurgat veya ırgatları olmadığından,  ve zincire göre istifleme kolaylığından hem de daha hafif ve ucuz olduklarından dolayı üç sıra naylon bağlama takımlarını tercih ederler.  Hepsi-naylon çıpa takımları oldukça kuvvetli olmalarına karşın sürtmelere zincir kadar dayanıklı olmadıklarından kötü havalar için uzun süreli kullanım sakıncalıdır.  Lunch hook veya yedek çıpa olarak hepsi-naylon oldukça işlevseldir.
Kombinasyonlu demirleme takımı:  Hepsi-naylon veya hepsi-zincir takım arasında verilecek ödün (6’-30’) ölçülerinde çıpaya bağlı kısa bir zincir ve zincire bağlı uzun üç sıra naylon kullanmaktır.  Bu kombinasyon iyi bir çıpa takımı için gerekli herşeyi kapsıyor.  Ancak, tüm uzunlığu boyunca aşınmaya direnişli değildir ve zincirin ağırlığı çıpayı yatay tutabilecek düzeyde değildir.  15’ knot’lık rüzgar bile kısa uzunluklarda zinciri zeminden kaldırabilir.  Zincirin öncelikli işlevi yumuşak naylon ipin engebeli zeminde berelenmesine mani olmaktır.  Uzun kapsam (7:1) yatay kalması için gerekli olan ağırlığın eksikliğini kompanse etmek için kullanılmalıdır.  Naylon elastikiyeti için tercih edilir.  Esnekliği, hem çıpaya hem de teknenize olan aşırın yüklerin etkisini azaltır.
Demirleme İpuçları

• Tersi için iddialar olmasına karşın her koşula uygun çıpa tasarımı yoktur.  Tekneciler seyahat ettikleri bölgenin özel bir durumu varsa onun koşullarına göre çıpa(lar) taşımalıdır.
• Çok küçük tekneler hariç, biz aşağıdaki sebeplerden ötürü her teknenin iki çıpası olması gerektiğini düşünüyoruz:
• Şayet çıpanızın biri kaybolursa bir ikincisi olur
• Değişik çıpalar değişik koşullar için gereklidir
• Sıkı ankorajlarda iki çıpa baştan ve kıçtan bağlanmanızı sağlar
•  Sık sık tüm çıpa takımınızı berelenmeler, gevşek kelepçeler ve kıvrılmış çengeller (flukes) için gözden geçirin.  Sistem ancak en zayıf parçası kadar güvenlidir.
•   Bir çıpayı kenarda tutun ki gerektiğinde hemen kullanılabilsin.  İyi bir yerleştirme yapamazsanız en güçlü çıpa bile işe yaramaz.  Çabucak yapılan bir yerleştirme çıpa küçük bile olsa sizi karaya oturmaktan kurtarabilir.

Halat-Zincir Örme Demirleme Takımları:  Naylon ve galvanize zincirli normal kombinasyonlu takımın bir mahzuru kilit (kelepçe) ile galvanize radansa arasındaki kesişme noktasıdır.  Dayanıklı olmasına karşın bu birleşim havalelidir ve sisteme bir de kilit ilave ederek iğnesinin bozulma veya kaybolma ihtimalini de getirir.  Bundan dolayı, birçok denizci naylon iplerini zincirlerinin son halkasına bağlarlar ki bu teknik gerçekte ırgatlar için geliştirilmiştir (bakınız West Advisor ırgatlar hakkında daha fazla bilgi için).  Bu kolay istiflenen gayet düzgün bir takım sağlayarak yeni bir ipe nazaran %90 güçlü olan zincir borusunun içinden kilit/radansaya göre daha kolay geçer.
 

Hepsi Zincir Bağlama Takımları:  Irgatlı biraz büyükçe tekneler genelde hepsi zincir takımlar kullanırlar.  Bu uzun kapsama gereksinimi azaltır (sığ sular hariç) çünkü zincir ağır olduğundan, daha fazla kapsama gerektiren ciddi hava şartları oluşana kadar zeminde yatar.  Zincirin çok az elastikiyeti olduğundan, yüksek rüzgarlarda gerginliğini azaltmak için naylon ip kullanılarak ihtimam gösterilir.  Hepsi zincir takımların mahzuru ağırlığı, maliyeti, ve ırgata gerek olmasıdır.  Irgat ve hepsi-zincir takım 300-600lb. kadar bir ağırlığı pruvaya yüklemiş olur ve bu da teknenizin performansını düşürür.  Modern ve hafif cruise tekne sahipleri, bu hız düşürücü ve denge zorlayıcı fazladan ağırlığı büyük bir olasılıkla istemezler.
 

Mantıklı ödünle seçim:  Etkin demirleme için gereken belli bir uzunlukta zincire olan ihtiyacı ve teknelerin iyi performansının önemini göz önünde bulundurarak, size şunu öneriyoruz:

• 250’lik 3 sıra naylon iple örülmüş 60’100’lük yüksek testli zinciri kullanın.

Bu kombinasyon, zemin berelerine ve sığ sularda demirlemeye dayanıklıdır, naylon ipiniz bile bozulmayabilir.  Oldukça hafif olup (65 lb.) çok güçlüdür. 

Çıpa Bağlama Takımlarının Ölçüleri ve Boyutları

Mağazalarımızda müşterilerimiz için seçim yaparken, genelde aşağıdaki kuralları uygularız.

• Çıpa ipi her 9’ lik tekne boyu için 1/8” lik çapta olmalıdır.
• Dayanıklı bobin (proof coil) ve BBB zincir ipin yarı çapı kadar olmalıdır (1/2” naylon ipin ¼” lik galvanize zincire uymalıdır)
• Kilitlerin (kelepçelerin) zincirden bir boy büyük olmasına dikkat edin. (1/4” zincire 5/16” lik kilit kullanılır).

Genel bir kılavuz olarak, 30 knot’a kadar esen rüzgarlara aşağıdaki 3 sıralı yüksek kaliteli demirleme iplerini ve zincir çaplarını tavsiye ediyoruz. Aşağıdaki çizelge 8:1 çalışma yük oranını varsayar.

Sitemizdeki çıpa ve hazır çıpa setlerini incelemek isterseniz lütfen tıklayınız: https://www.denizdukkani.com/cipa